Konferencja MF – Program Współdziałania – wstępne wnioski z ewaluacji programu

Paulina Karniej-Kmita

29 listopada 2022 r. odbyła się zorganizowana przez Ministerstwo Finansów konferencja pt. „Transparentność podatkowa. Program Współdziałania – współpraca i lepsze przestrzeganie przepisów prawa podatkowego”.

Celem konferencji było omówienie kluczowych zagadnień i debata na najważniejsze tematy dotyczące Programu Współdziałania, który stanowi formę współpracy typu Horizontal Monitoring Compliance Krajowej Administracji Skarbowej z największymi podmiotami, tj. podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych, u których wartość przychodu wykazana w zeznaniu w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 000 000 euro.

Podczas konferencji odbyły się trzy panele:

• Program Współdziałania – obserwacje, diagnoza obszarów, wnioski
• Quo Vadis – Program Współdziałania, compliance i transparentność
• Rola funkcji podatkowej i istotność transparentności podatkowej

W ramach pierwszego panelu zostały przedstawione wstępne wnioski z realizowanych przez Akademię Leona Koźmińskiego badań ewaluacyjnych Programu Współdziałania. Pilotaż Programu Współdziałania jest realizowany przez KAS od 1 lipca 2020 r. W celu weryfikacji prawidłowości dostosowania wdrożonego w Polsce programu cooperative compliance do polskiego ustroju prawnego oraz warunków społeczno- gospodarczych, już na etapie wprowadzania Programu Współdziałania została zaplanowana jego ewaluacja w dwóch etapach: ewaluacja kształtująca w trakcie realizacji pilotażu oraz ewaluacja sumująca po zakończeniu pilotażu.

Podczas konferencji 29 listopada 2022 r. omówione zostały wnioski z przeprowadzonych pierwszych dwóch faz ewaluacji kształtującej.

Jako pierwsze zostały zaprezentowane wyniki analizy ilościowej przedstawiającej dane statystyczne z lat 2018 – 2020 na temat grupy podmiotów biorących udział w pilotażu Programu Współdziałania w zestawieniu z grupą podmiotów, które potencjalnie mogłyby wziąć udział w pilotażu ze względu na spełnienie kryterium przychodowego. Obie grupy podmiotów były analizowane z perspektywy branż, w jakich prowadzą działalność, podstawowych danych finansowych (np. wielkość przychodów, wartość aktywów, zysku brutto czy obciążenia podatkiem dochodowym), liczby korekt VAT i CIT do deklaracji, liczby odwołań od podatkowych decyzji administracyjnych, nieterminowości złożonych deklaracji czy też liczby odwołań od podatkowych decyzji administracyjnych do sądu.

W drugiej części wystąpienia, badacze z Akademii Leona Koźmińskiego zaprezentowali wyniki analizy jakościowej przeprowadzonej na podstawie ankiet i wywiadów z dwiema grupami podmiotów. Pierwsza grupa obejmowała podmioty zaangażowane w pilotaż Programu Współdziałania (kilkanaście podmiotów), które zostały poproszone o wypełnienie ankiety oraz z którymi zostały przeprowadzone wywiady pogłębione. Uczestnicy drugiej grupy - ok. 100-120 podmiotów, które potencjalnie mogłyby wziąć udział w Programie Współdziałania ze względu na spełnienie progu przychodowego – zostali zaś poproszeni wyłącznie o wypełnienie ankiety, przy czym nie wszystkie 100-120 podmiotów udzieliło odpowiedzi na wszystkie pytania.

W części jakościowej badania na podstawie ankiet analizowano świadomość podmiotów na temat funkcjonowania Programu Współdziałania, wartości Programu Współdziałania z perspektywy ankietowanych oraz podejście ankietowanych do spodziewanych pozytywnych i negatywnych skutków uczestnictwa w Programie Współdziałania.

Podsumowując, Program Współdziałania niewątpliwie stanowi niespotykaną dotychczas okazję do stworzenia opartej na partnerstwie relacji między podatnikiem a administracją podatkową, która może dawać podatnikom kluczowe w dziedzinie podatków poczucie bezpieczeństwa. Z perspektywy KAS Program Współdziałania przynosi między innymi korzyść w postaci terminowych i poprawnych rozliczeń podatników. Efektywne wykorzystanie możliwości Programu Współdziałania zależy jednak od aktywnego zaangażowania obu stron – podatników, jak i KAS. Wyniki pierwszych etapów ewaluacji wskazują obszary do rozwoju. Wyciągnięcie odpowiednich wniosków z tych wstępnych wyników badań i zastosowanie konkluzji w praktyce daje szansę na podniesienie efektywności działania Programu Współdziałania jeszcze na etapie pilotażowym i tym samym może przyczynić się do sukcesu tej formy współpracy między podatnikami i administracją podatkową.