OECD aktualizuje Modelową Konwencję Podatkową, uwzględniając pracę zdalną ponad granicami i opodatkowanie zasobów naturalnych

Zespół CASP

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) ogłosiła 19 listopada 2025 r. aktualizację Modelowej Konwencji Podatkowej odnośnie dochodu i kapitału „OECD Model Tax Convention”. Zmiany te zostały zatwierdzone przez Radę OECD i mają na celu dostarczenie bardziej szczegółowych wskazówek w sprawie opodatkowania nowoczesnych form pracy oraz dochodów związanych z wydobyciem zasobów naturalnych. Nowa wersja ma zapewnić większą pewność podatkową zarówno administracji podatkowej, jak i przedsiębiorstwom działającym na rynkach międzynarodowych oraz być odpowiedzią na dynamiczne zmiany w globalnej gospodarce.

Aktualizacja Konwencji Modelowej odpowiada na nowe realia rynku pracy, w których rozpowszechnienie pracy zdalnej przekracza granice państwowe. Zmiany w komentarzu do Artykułu 5 Konwencji Modelowej – dotyczącego stałej placówki (ang. permanent establishment „PE”) – zawierają wytyczne dotyczące sytuacji, w których praca wykonywana z domu lub innego miejsca zagranicznego może skutkować powstaniem stałej placówki przedsiębiorstwa. Celem jest wyjaśnienie, kiedy takie transgraniczne formy zatrudnienia tworzą realną podstawę do opodatkowania dochodu w danym kraju, co jest szczególnie istotne dla pracodawców i pracowników funkcjonujących w modelach pracy hybrydowej i mobilnej.

Bardzo istotnym elementem wprowadzonych zmian jest uwzględnienie rosnącego znaczenia pracy zdalnej i mobilności pracowników po pandemii COVID-19. OECD podkreśla, że jasność w kwestii zasad tworzenia stałej placówki pomaga uniknąć niepewności i sporów podatkowych między państwami oraz ułatwia przedsiębiorstwom planowanie transgranicznych działań biznesowych. Oznacza to, że przy ocenie, czy dane miejsce pracy może być uznane za PE, bierze się pod uwagę przede wszystkim faktyczne okoliczności pracy, a nie tylko formalne zapisy umów.

Drugim kluczowym obszarem aktualizacji jest opodatkowanie dochodów powstających w związku z działalnością związaną z wydobyciem zasobów naturalnych, takich jak ropa, gaz czy minerały. Wprowadzono nowe, alternatywne przepisy w Modelu Konwencji, które mają wzmocnić prawa państw będących źródłem takich dochodów. Dzięki temu kraje bogate w zasoby naturalne, w tym wiele państw rozwijających się, mogą efektywniej pobierać podatki od działalności wydobywczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa zagraniczne na ich terytorium. Celem tej zmiany jest wsparcie sprawiedliwego i efektywnego systemu opodatkowania oraz wzmocnienie pozycji państw źródłowych w negocjacjach dwustronnych. 

Aktualizacja Konwencji Modelowej obejmuje również szereg technicznych ulepszeń mających na celu zwiększenie spójności interpretacji traktatów podatkowych oraz dalsze umacnianie pewności podatkowej w kontekście handlu i inwestycji międzynarodowych. 

Zaktualizowane postanowienia zostaną włączone do kolejnych rewizji skróconej i pełnej wersji Konwencji Modelowej, które mają zostać opublikowane w 2026 r. Nowelizacja Konwencji Modelowej odzwierciedla rosnące znaczenie współpracy międzynarodowej w obszarze opodatkowania oraz potrzebę dostosowania reguł podatkowych do współczesnych modeli pracy i struktur gospodarczych. Dla wielu jurysdykcji oraz globalnych przedsiębiorstw te zmiany mogą oznaczać zarówno nowe możliwości, jak i wyzwania związane z interpretacją i stosowaniem międzynarodowych umów podatkowych.