Rzeczywisty właściciel a nowe obowiązki w zakresie TP

Wojciech Niedźwiedzki

Pojęcie „rzeczywistego właściciela” (ang. beneficial owner) wciąż budzi wiele kontrowersji na gruncie regulacji dotyczących podatku u źródła. Resort finansów zapowiedział szerokie zmiany w tym zakresie (o czym szerzej w: https://casp.sgh.waw.pl/aktualnosci/dziesiatka-ministerstwa-finansow), m.in. poprzez zmianę definicji rzeczywistego właściciela, jak również wydanie ostatecznej wersji objaśnień podatkowych wyjaśniających zakres badania rzeczywistego właściciela w zależności od rodzaju transakcji, charakteru powiązań między stronami oraz kwalifikacji prawno-podatkowej danej transakcji na potrzeby podatku u źródła. 

Podatnicy będą zobligowani do weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela również na potrzeby cen transferowych i to w dużo szerszym zakresie niż dotychczas. Nowelizacja przyjęta przez Sejm (po poprawkach Senatu) w dn. 28 listopada 2020 r.[1], reguluje również szereg zmian obejmujących przepisy dotyczące cen transferowych (tzw. przepisy antyrajowe, w tym kilka szczególnych przesłanek ustalania obowiązków dokumentacyjnych).

Zasada ogólna  

Od 2021 r. do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych będą zobligowani:

• podatnicy oraz spółki niebędące osobami prawnymi;
• dokonujący transakcji innej niż transakcja kontrolowana;
• z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową;
• jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy przekroczy 100 000 zł[2].

Zarówno transakcje przychodowe, jak i kosztowe (a nie jak przed zmianami – wyłącznie transakcje kosztowe) będą podlegały obowiązkowi dokumentacyjnemu,  po przekroczeniu progu 100.000 zł rocznie. Aby transakcja podlegała obowiązkowi dokumentacyjnemu nie musi być transakcją kontrolowaną, tj. może być zawarta między niezależnymi kontrahentami. 

Rzeczywisty właściciel z raju podatkowego

Ponadto, do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych będą zobowiązani:

• podatnicy oraz spółki niebędąca osobą prawną, 
• dokonujący transakcji kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana,
• jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, oraz
• wartość tej transakcji za rok podatkowy przekroczy 500 000 zł[3].

Niezależnie od relacji gospodarczych łączących (bądź nie) strony transakcji, obowiązek w zakresie localfile powstanie, gdy beneficial owner zlokalizowany jest w tzw. raju podatkowym, a wartość transakcji przekroczy próg pół miliona złotych. 

Do tej pory przepisy z zakresu cen transferowych nie nakładały na podatników obowiązku weryfikacji statusu „rzeczywistego właściciela” swoich kontrahentów, ani też miejsca ich lokalizacji. Dotychczasowe obowiązki sprowadzały się do weryfikacji miejsca siedziby/ zarządu, zaś obecna koncepcja tych przepisów spowoduje, że status „rzeczywistego właściciela” będzie kolejną przesłanką weryfikacyjną w zakresie ustalania obowiązków dokumentacyjnych.

Status rzeczywistego właściciela vs druga strona transakcji

Nowelizacja wprowadza również domniemanie prawne, zgodnie z którym rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli druga strona transakcji, dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową[4].

Oznacza to, że jeśli kontrahent (ani jego rzeczywisty właściciel) nie jest zlokalizowany w tzw. raju podatkowym, lecz dokonuje on transakcji z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym, wówczas domniemywa się, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem z tzw. raju podatkowego. W konsekwencji, przekroczenie progu 500.000 zł będzie powodować obowiązek sporządzenia dokumentacji lokalnej i to niezależnie od powiązań pomiędzy kontrahentami.

Każdy z podatników (bądź spółek niebędących osobą prawną) będzie miał również obowiązek dochowania należytej staranności przy ustalaniu ww. okoliczności. 

Wymogi dokumentacyjne w zakresie localfile zostaną rozszerzone. W przypadku dokonywania transakcji z podmiotami mającymi siedzibę w tzw. rajach podatkowych, dokumentacja dotycząca takiej transakcji będzie musiała obowiązkowo zawierać również uzasadnienie gospodarcze tej transakcji, w szczególności opis spodziewanych korzyści ekonomicznych, w tym podatkowych (benefit test). Kierując się uzasadnieniem do nowelizacji[5], korzyść ekonomiczną w tym wypadku należy rozumieć możliwie szeroko i należy każdorazowo zbadać czy podmiot powiązany, działając racjonalnie ekonomicznie, zdecydowałby się nabyć świadczenie od podmiotu rajowego.

Bez wątpienia weryfikowanie rzeczywistego właściciela na potrzeby cen transferowych stanowi nowy wymóg w polskim systemie prawnym. Domniemanie wynikające z normy prawnej zapewne rozszerzy katalog transakcji objętych obowiązkiem dokumentacyjnym. 

 

 

[1] http://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/642_u/$file/642_u.pdf.

[2] Nowododany art. 11o ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych [CIT] oraz art. 23za ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [PIT].

[3] Nowododany art. 11o ust. 1a CIT oraz art. 23za ust. 1a PIT.

[4] Nowododany art. 11o ust. 1b CIT oraz art. 23za ust. 1b PIT.

[5] https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12338256/12719147/12719148/dokument464547.pdf (s.39-40).