BREXIT a prawo celne 

prof. dr hab. Wiesław Czyżowicz, SGH

dr hab. Ewa Gwardzińska, prof. SGH

W październiku 2019 r. Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej osiągnęły wreszcie porozumienie, co do warunków opuszczenia Unii na podstawie zawartej umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2019/C 384 I/01).

Umowa ta weszła w życie z dniem 1 lutego 2020 r., co oznacza, że od tego dnia UE liczy już 27 państw członkowskich, a nie jak do tej pory 28 państw członkowskich, z tą tylko różnicą, że Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej nie stało się z tym dniem państwem trzecim (nie należącym do UE), ale nadal pozostaje w unii celnej z UE i będzie uczestnikiem unijnego rynku w okresie przejściowym do końca 2020 r. (art. 126 Umowy Wyjścia), który najprawdopodobniej zostanie przedłużony, gdyż umowa przewiduje taką opcję, a wynegocjowanie umowy o wolnym handlu pomiędzy Zjednoczonym Królestwem a UE przed końcem 2020 r. prawdopodobnie się nie zakończy.

W przyjętym okresie przejściowym w środowisku celnym praktycznie nic się nie zmienia. Nadal Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej stosuje unijne ustawodawstwo celne oraz korzysta z unijnych systemów celnych, t.j. ICS (system kontroli importu) do 31 lipca 2021 r., NCTS (nowy skomputeryzowany system tranzytowy) do 31 stycznia 2021 r.,  ECS (system kontroli eksportu) do 31 stycznia 2021 r., INF (arkusz informacyjny) do 31 grudnia 2021 r., SURV-RECAPP (system nadzorowania taryf – aplikacja odbiorcza) do 28 lutego 2021 r., EBTI3 (europejski system wiążącej informacji taryfowej) do 8 stycznia 2021 r., TARIC3 (zintegrowana taryfa celna wspólnoty) do 31 grudnia 2021 r., QUOTA2 (system zarządzania kontyngentami taryfowymi, plafonami i nadzorami) do 6 stycznia 2021 r., SMS TRA, EXP (system zarządzania wzorami) do 31 stycznia 2021 r., SMS QUOTA (system zarządzania wzorami) do 6 stycznia 2021 r., OWNRES (narzędzie informatyczne na potrzeby zasobów własnych służące do zgłaszania przypadków nadużyć i nieprawidłowości, w przypadku gdy dotyczą one tradycyjnych zasobów własnych przekraczających kwotę 10 000 EUR, art. 5 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 608/2014) do 20 lutego 2026 r., WOMIS (system zarządzania odpisami i informacjami o odpisach do celów sprawozdań na temat spraw związanych z tradycyjnymi zasobami własnymi zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 609/2014) do 30 czerwca 2025 r.

Przyszłościowe zmiany związane z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej są nieuniknione, ale tylko odroczone w czasie. Skala ich zmian zależeć będzie w dużym stopniu od tego czy Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wynegocjuje umowę o wolnym handlu z UE czy dalszy obrót towarowy będzie dokonywany na podstawie zasad Światowej Organizacji Handlu - WTO (World Trade Organization). Dzisiaj trudno jest jednoznacznie przewidzieć, która z tych opcji stanie się faktem, gdyż negocjacje w sprawie umowy o wolnym handlu mają rozpocząć się w lutym b.r.

W pierwszym wariancie Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz UE mogą wynegocjować obniżone stawki celne lub zerowe na cały import towarów z unijnego rynku (i brytyjskiego) lub tylko obniżone stawki celne na towary w obrocie UE – Zjednoczone Królestwo. W drugim wariancie obrót towarowy może odbywać na zasadach WTO, czyli obowiązywać będzie unijna taryfa celna dla państw trzecich oraz brytyjska taryfa celna w obrocie z pozostałymi państwami dokonującymi obrotu ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. W obu wariantach obrót towarowy ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a UE będzie wymagał dokonania dwóch odpraw celnych. Pierwszej w państwie wywozu towarów (eksportowej), drugiej w państwie przywozu towarów (importowej).

Wyjście Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z UE w praktyce oznaczać  będzie:

• zaprzestanie swobodnego przepływu kapitału, towarów oraz usług i osób (pracowników, studentów i podróżników);
• obrót towarowy będzie objęty procedurami eksportowymi i importowymi, które wcześniej nie były częścią standardowych praktyk biznesowych;
• obrót towary nie będzie odbywał się w oparciu o wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostawę towarów; 
• wprowadzenie ceł oraz kontyngentów taryfowych i innych dodatkowych barier w handlu UE – Zjednoczone Królestwo;
• wznowienie granicznych kontroli celnych;
• wprowadzenie zakazów lub ograniczeń w przepływie towarów ze względu na porządek publiczny lub bezpieczeństwo publiczne, ochronę zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin lub ochronę dziedzictwa narodowego:
• wszystkie pozwolenia celne wydane przez organy celne Zjednoczonego Królestwa nie będą już ważne na obszarze celnym Unii, np. status upoważnionego przedsiębiorcy (AEO) i inne pozwolenia na uproszczenia celne ;
• pozwolenia na przywóz/wywóz wielu towarów, w tym: broni, leków, towarów podwójnego zastosowania, odpadów, chemikaliów, zwierząt żywych i produktów uzyskanych ze zwierząt, roślin i produktów uzyskanych z roślin, towarów akcyzowych oraz towarów rybołówstwa podlegać będą specjalnym przepisom i wymagać będą przed dokonaną odprawa celną dodatkowych zezwoleń, zgód, licencji czy koncesji (towary objęte reglamentacją działalności gospodarczej);
• status celny towarów pochodzących ze Zjednoczonego Królestwa będzie określony jako towary nieunijne;
• preferencyjne uzgodnienia handlowe UE z państwami trzecimi nie będą już mieć zastosowania w ramach wspólnej polityki handlowej i celnej. W trybie preferencyjnych uzgodnień handlowych wkłady ze Zjednoczonego Królestwa (materiały lub procesy przetwarzania) będą uznawane za „niepochodzące” do celów określania preferencyjnego pochodzenia towarów obejmujących taki wkład;
• Zjednoczone Królestwo z chwilą wystąpienia z UE będzie stosować, jako odrębna Umawiająca się Strona, postanowienia Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej oraz Konwencji o uproszczeniach formalności w handlu towarami (SAD) i Konwencji TIR;
• Zjednoczone Królestwo wprowadzi własna taryfę celną dla importowanych towarów i będzie stosować własną politykę celna i handlową;
• towary wprowadzane na obszar celny UE z terytorium Zjednoczonego Królestwa lub wyprowadzane z obszaru UE do Zjednoczonego Królestwa będą podlegać dozorowi celnemu i obowiązkowi dokonania zgłoszenia celnego do odpowiedniej procedury celnej zgodnie z unijnym kodeksem celnym (Rozporządzenie (UE) nr 952/213 z dnia 9.10.2013 r.).

Wszyscy przedsiębiorcy importujący towary ze Zjednoczonego Królestwa lub eksportujący towary do Zjednoczonego Królestwa z chwilą opuszczenia UE przez Zjednoczone Królestwo powinni posiadać numer rejestracji i identyfikacji podmiotu gospodarczego EORI  (Economic Operators Registration and Identification),  który wymagany jest w UE od 2009 r. Kolejnym krokiem jest uzyskanie pozwolenia na przywóz lub wywóz towarów oraz wybór procedury celnej i uzyskanie pozwolenia organu celnego, następnie dokonanie zgłoszenia celnego w odpowiedniej formie do konkretnej procedury celnej. Bardzo istotnym elementem jest wybór sposobu składania zgłoszenia (np. poprzez agencję celną, przewoźnika, agencję logistyczną czy samodzielnie, ale w tym przypadku konieczne jest posiadanie odpowiednich aplikacji dla potrzeb przesyłania komunikatów do operacyjnych systemów celnych obsługujących zgłoszenia przywozowe i tranzytowe czy wywozowe i tranzytowe.

W przypadku zgłoszeń celnych importowych wymagane jest również określenie należności celnych i podatkowych na podstawie wartości celnej towarów i klasyfikacji towarowej oraz ich opłacenie  w terminie 10 dni od złożenia zgłoszenia celnego. Dług celny wymagany będzie od dłużnika lub osoby mogącej się nim stać.

 

Opuszczenie Zjednoczonego Królestwa UE spowoduje nową sytuację dla tych wszystkich przedsiębiorców unijnych, którzy dokonywali tylko wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, gdyż Zjednoczone Królestwo stanie się państwem trzecim i obowiązywać będą standardy dotyczące importu i eksportu towarów z/do państw trzecich. Dla pozostałych przedsiębiorców, którzy prowadzili wymianę towarową z państwami trzecimi oraz ze Zjednoczonym Królestwem spowoduje tylko zmianę dotychczasowych stosowanych standardów w obsłudze celnej towarów ze Zjednoczonym Królestwem.

Szczególnie istotne zmiany dotyczyć będą przedsiębiorców Zjednoczonego Królestwa, którzy znajdą się w zupełnie nowej rzeczywistości gospodarczej z własna narodową polityką celną i własnym narodowym prawym celnym.

Wiesław Czyżowicz – SGH KNoP KPAiFP ZPPiC – wesczyz@sgh.waw.pl

Ewa Gwardzińska – SGH KNoP KPAiFP ZPPiC – egwardz@sgh.waw.pl