Schematy podatkowe przed Trybunałami

Wojciech Niedźwiedzki

Przepisy o raportowaniu schematów podatkowych (MDR) funkcjonują już w Polsce ponad 2 lata. Niemniej wciąż jest wiele wątpliwości teoretycznych i praktycznych. Jak się okazuje, pojawiają się również pytania co do zgodności tychże przepisów z prawem polskim - Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, jak również prawem unijnym – Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

MDRy przed Trybunałem Konstytucyjnym

Zaledwie kilka miesięcy po wejściu w życie w Polsce przepisów o MDR, Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP) zapowiedziała złożenie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (TK) o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów o MDR w kontekście zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej tzw. promotorów. W dniu 17 grudnia 2019 r. Krajowa Rada Doradców Podatkowych (KRDP) podjęła stosowną uchwałę w tym zakresie[1], zaś z początkiem 2020 roku KIDP oficjalnie złożyła wniosek do TK[2]. We wniosku samorząd ten zarzuca niezgodność przepisów o MDR z Konstytucją RP (art. 2 i art. 17 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 47, art. 49, art 51 ust. 2, art. 58 ust. 1), ale również z Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 6 ust. 1). 

W ocenie KIDP, możliwość zwolnienia doradcy podatkowego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej jest nie do pogodzenia z zasadami funkcjonowania zawodu zaufania publicznego, jakim jest profesja doradcy podatkowego. Samorząd nie zgadza się również z samym sposobem i formą wprowadzenia przepisów o MDR w Polsce twierdząc, że te przepisy są niejednoznaczne, problematyczne w ich wykładni i stosowaniu, jak również to, że obowiązki wynikające z tych przepisów są nieproporcjonalne do celów wynikających z tzw. Dyrektywy DAC6.

We wrześniu 2020 roku, do KRDP wpłynęło zawiadomienie wydane przez prezesa TK o skierowaniu wniosku do merytorycznego rozpoznania, lecz na dzień dzisiejszy termin rozprawy jeszcze nie został wyznaczony. Warto jednak śledzić to postępowanie, gdyż jakiekolwiek rozstrzygnięcie będzie istotne z punktu widzenia praktycznego stosowania przepisów o MDR w Polsce (sygnatura przed TK: K 13/20).

MDRy przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej 

Co ciekawe, został złożony pierwszy wniosek do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym co do przepisów o MDR[3]. 

Belgijski sąd konstytucyjny złożył wniosek do TSUE o zbadanie zgodności przepisów o MDR (Dyrektywa UE 2018/822, tzw. DAC6) z Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPPUE). W ocenie flamandzkiej izby adwokackiej, istnieje ryzyko naruszenia art. 7 (prawo do poszanowania życia prywatnego) oraz art. 47 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) KPPUE w zakresie, w jakim przepisy o MDR nakładają na tzw. promotora obowiązek powiadomienia pozostałych zaangażowanych w dane uzgodnienie promotorów o ich obowiązkach sprawozdawczych, pomimo chęci powołania się na tajemnicę zawodową.

Orzeczenie w powyższej sprawie (sygnatura przed TSUE: C-694/20) może okazać się „puszką Pandory”, gdyż potencjalne stwierdzenie niezgodności przepisów o MDR z KPPUE może nieść za sobą zmiany unijnej dyrektywy i wprowadzenie w życie kolejnej wersji tego aktu (tj. wersji dziewiątej, zaraz po „DAC7” dot. wymiany informacji w zakresie platform cyfrowych oraz „DAC8” dot. alternatywnych środków płatności (w tym opodatkowania kryptowalut)).

* * *

Rozstrzygnięcia TK i TSUE bez wątpienia będą miały charakter precedensu. Nie tylko praktyka doradcza z niecierpliwością oczekuje stanowiska Trybunałów, gdyż rozstrzygnięcia tych „batalii” będą istotne również dla władz skarbowych oraz ustawodawcy. Obecnie, jedna z takich „batalii” została rozstrzygnięta na korzyść podatników, bowiem Naczelny Sąd Administracyjny, wbrew wszystkim dotychczasowym interpretacjom podatkowym i niektórym wyrokom pierwszej instancji, w wyroku o sygn. akt FSK 1703/20, uznał, że podatnicy mogą wnioskować o wydanie interpretacji indywidualnych co do przepisów o MDR[4]. Niewykluczone również, że co do przedmiotu sporów przed Trybunałami, jak również co do kwestii wydawania interpretacji podatkowych odniesie się Ministerstwo Finansów, które ostatnio zapowiedziało reaktywację Forum MDR.

 

[1] https://sip.lex.pl/akty-prawne/akty-korporacyjne/wystapienie-do-trybunalu-konstytucyjnego-z-wnioskiem-o-zbadanie-287397784.

[2] https://kidp.pl/aktualnosciall.php/10/6259.

[3]http://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf;jsessionid=36C56F19ACBFD6F912BB46DE1D5AA08D?text=&docid=237708&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=5507355.

[4] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 stycznia 2021 r., sygn. akt I FSK 1703/20.