Nowy raport Komisji Europejskiej o lukach podatkowych: klucz do bardziej sprawiedliwych systemów podatkowych i konkurencyjności w UE

Zespół CASP

W dniu 11 grudnia 2025 r. Komisja Europejska opublikowała raport „Mind the Gap”, w którym przedstawiono kompleksową analizę tzw. luk podatkowych w Unii Europejskiej (UE) oraz możliwych ścieżek ich redukcji w celu wzmocnienia konkurencyjności gospodarczej i sprawiedliwości systemów podatkowych. Dokument ten, przygotowany przez Dyrekcję Generalną ds. Podatków i Unii Celnej Komisji Europejskiej, łączy dane z różnych obszarów podatkowych i podkreśla, jak niedobory w poborze podatków wpływają na dochody państw członkowskich oraz ich możliwości inwestycyjne i społeczne.

Jednym z kluczowych elementów publikacji jest nowa, ujednolicona metodologia szacowania luk w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) opracowana przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej. Według tego podejścia luka w zgodności z CIT przeciętnie wyniosła prawie 11% wpływów z CIT w 23 państwach UE, co oznacza, że znacząca część potencjalnych przychodów nie trafia do budżetów z powodu niepełnego przestrzegania prawa podatkowego lub innych problemów administracyjnych. W poszczególnych krajach różnice są duże: na Słowacji i w Rumunii ten wskaźnik przekracza 20%, co wskazuje na szczególnie duże wyzwania w tych jurysdykcjach. Z kolei Dania, Holandia i Finlandia odnotowały najniższe wartości luki CIT – poniżej 3%, co świadczy o wyższym stopniu zgodności podatkowej i efektywności systemów poboru podatków.

Raport „Mind the Gap” nie ogranicza się wyłącznie do podatku dochodowego od osób prawnych. Zawiera także szczegółowe dane dotyczące innych obszarów, takich jak luka w podatku VAT, która według szacunków może wynosić nawet 128 mld euro w 2023 r. w całej UE. Te wielomiliardowe straty wynikają zarówno z niezgodności podatkowej – w formie unikania lub uchylania się od płacenia podatków – jak i z politycznych decyzji dotyczących ulg i preferencji podatkowych, które choć często uzasadniane są celami społecznymi, wpływają na obniżenie efektywnych wpływów budżetowych.

Jednym z celów raportu jest podkreślenie, że walka z lukami podatkowymi jest nie tylko zadaniem administracyjnym, ale także politycznym. Komisja Europejska wskazuje, iż zmniejszenie tych luk może przyczynić się do bardziej sprawiedliwych systemów podatkowych i silniejszych finansów publicznych, co jest kluczowe dla stabilności gospodarczej i zrównoważonego wzrostu. Efektywne narzędzia poboru podatków oraz regularne i przejrzyste szacowanie luk zgodności i polityki podatkowej mogą budować zaufanie społeczne i wzmacniać poczucie, że każdy podmiot – zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa – ponosi proporcjonalny udział w finansowaniu usług publicznych.

Komisja Europejska wskazuje również na potrzebę rozwijania metodologii ich pomiaru, regularnej publikacji danych oraz dalszej cyfryzacji systemów podatkowych, aby lepiej monitorować i ograniczać straty podatkowe. Zastosowanie nowoczesnych narzędzi cyfrowych oraz lepsza współpraca między administracjami podatkowymi państw członkowskich zostały uznane za kluczowe czynniki w ograniczaniu luk podatkowych w przyszłości.

Dla Polski i pozostałych krajów UE wyniki raportu „Mind the Gap” stanowią ważny sygnał do dalszych działań wewnętrznych i współpracy europejskiej. Skala luk podatkowych, zwłaszcza w obszarze CIT, pokazuje, jak istotna jest konsekwentna walka z niezgodnościami podatkowymi, ale również dogłębna ocena polityki podatkowej, aby wspierać zarówno równowagę budżetową, jak i warunki konkurencyjności gospodarczej.

Szczegóły dostępne w linku